Frontal Lob: Kendimle Kurduğum Bilinçli Bağ

“Kendini anlamak, aydınlanmaktır.”

Bu sözü ilk duyduğumda zihnimin bir köşesinde yankılandı. Ama sonra anladım ki, bu sadece bir ilham cümlesi değilmiş — bir nörobilimsel gerçekmiş.

Frontal Lob Nedir?

Frontal lob, beynin ön kısmında yer alan, insanı insan yapan işlevlerin merkezidir.

Benim kararlarımı, duygularımı, dürtülerimi, davranışlarımı, hatta vicdanımı yöneten yer. Kısacası:

“Ben kimim?”

“Nasıl bir insan olmak istiyorum?”

“Bu duyguyu yaşadım ama ne yapacağım?”

gibi soruların cevabını işte orası veriyor.

Bu bölge sayesinde:

• Düşünürüz

• Karar veririz

• Plan yaparız

• Duygularımızı düzenleriz

• Davranışlarımızı kontrol ederiz

• Vicdan ve ahlak geliştiririz

• Başkalarını anlar, empati kurarız

  
  

Kısacası: Kendimizle, seçimlerimizle ve insanlığımızla tanıştığımız yerdir.

Bireyin beyin gelişimi süresince en son gelişen ve yaşlanma ile en erken hasar gören kısmı olması da ne kadar elzem bir konu üzerine düşündüğümü gösterdi.

Peki frontal lob geliştirilebilir mi? Bunu araştırmaya başladığımda yaklaşık 20'li yaşlarının ortalarına kadar gelişimini devam ettirdiğini okudum. Ve büyük bir hüsran.. Geç mi kalmıştık?

Tam o sırada yeni bir kavramla tanıştım: Nöroplastisite

Beyin Değişebilir: Nöroplastisite Gerçeği

Nöroplastisite, beynin deneyimlerle yeniden şekillenebilme yeteneği.

Yani her farkındalığım, her yeni düşüncem, her sabrettiğim an... beynimi yeniden şekillendiriyor.

Ve evet, bu değişim 20 yaşından sonra da mümkün. Yaşam boyu devam edecek.

Yalnızca biçimi değişecek, çocukluk ve ergenlik çağına göre nispeten yavaşlayacak.

Nöroplastisite yani beynin kendini geliştirebilmesi ve değişen koşullara adapte olabilme yeteneği, bazı çalışmalarla da kanıtlanmış.

• Meditasyon yapan 40 yaş üstü bireylerde prefrontal korteks ve hipokampus bölgelerinde gri madde artışı görülmüş.

• Ünlü nörobilimci Merzenich, yaptığı deneylerle beynin yaşlılıkta bile yeni bağlantılar kurabileceğini ispatlamış ve şöyle demiş:

“Eğer beynin kullanılıyorsa, gelişir. Kullanılmıyorsa, zayıflar.” (işleyen demir ışıldar)

Peki Frontal Lobu Nasıl Geliştiririz?

1. Düşünceyi Gözlemlemek (Metakognisyon)

Düşüncelerini düşünmek, yani zihnini seyretmeyi öğrenmek.

• “Şu an ne düşünüyorum?” sorusunu gün içinde birkaç kez sor.

• Düşüncelerini yazıya dök: Neden öyle hissettin, neden öyle davrandın?

• Otomatik tepkiler yerine bilinçli yanıtlar ver.

• (Frontal lobu geliştirecek aktivitelerden planlamak, düşünmek ve yazmak yani - kazan kazan. Aynı zamanda kendinle farklı bağlar geliştireceksin.)

  
  

2. Duyguları Düzenlemek

Hissettiklerini bastırmadan ve kendine zarar vermeden ifade etmeyi öğrenmek.

• Duygularını inkar etmeden yaz. Özellikle seni zorlayan duygularda: kıskançlık, öfke, değersizlik. Kıskandığında bunun altındaki ihtiyacı fark et. Öfkelendiğinde susmayı yada bağırmayı değil, sakin bir yerden konuşmak için beklemeyi öğren. Bunun adı: duygusal olgunluk. Ve evet, frontal lob bu olgunluğun beyin temeli.

• Meditasyon ve nefes çalışmaları yap. (Frontal lobun amygdala üzerindeki kontrolünü artırır.)

3. Karar Alma ve Planlama Becerileri

Hedef koyma ve ona yönelik ilerleme, frontal lobun gelişimini artırır.

• Haftalık 3 hedef belirle: sade, ölçülebilir, kendine ait.

• Sürekli erteliyor musun? Ertelediğin bir işi “5 dakika yap ve bırak” yöntemiyle hemen başlat.

• Sabırsız ve aceleci biri misin? Dur ve bekle. Çünkü bekleyebilmek, tepki vermeden önce düşünmek… Frontal lobun tam işi bu.

  
  

4. Bilişsel Esneklik Kazanmak

Yeni bakış açılarını denemek, zihinsel kalıpları kırmak.

• Her hafta bir düşünce kalıbını sorgula: “Bu düşünce bana hâlâ hizmet ediyor mu?”

• Yeni şeyler dene: ters elinle yazmak, farklı rotadan yürümek, bilinmeyen konularda okumak, sana zor gelen şeylere ufak da olsa bir adım at. Başarısız olabilirsin ama neye göre? Frontal lobunu geliştirirken mi? Hiç önemi yok :)

  
  

5. Empati ve Ahlaki Derinlik

“Onun yerinde olsam ne hissederdim?” diye sormak frontal lobu geliştirir.

• Her gün bir kişiyi gözlemle ve onun hislerini anlamaya çalış.

• Yazılarına ekle: “Bugün biri için ne hissettim?” Bu soru, beni yargılamaktan uzaklaştırıyor. Empati, aslında beyni büyüten en zarif eylem olabilir.

  
  

Frontal lob, beynin sana sunduğu bir liderlik koltuğudur.

Dürtüler, kaos, karmaşa değil…

Farkındalıkla yaşanmış, seçilmiş, anlamlı bir hayat için bu koltuğa oturmak gerekir.